Vechtpartijen in het verpleeghuis
Vechtpartijen in het verpleeghuis
Wat een titel voor een blog: vechtpartijen in het verpleeghuis. Het is helaas een realiteit waar ik pas achter kwam nadat oma in het verpleeghuis kwam te wonen. Wat eigenlijk gek is, want in mijn werk heb ik wel vaker ouderen met een verwonding gezien. Ik heb ouderen geholpen na een valpartij en weet ook dat mensen met dementie geagiteerd op elkaar kunnen reageren. In mijn werk vond ik dit normaal; de situatie was nu eenmaal zo. Maar nu het om mijn oma gaat kan ik er af en toe echt niet bij waarom de dingen georganiseerd zijn zoals ze zijn.
Het verpleeghuis: Wonen in groepsverband
Wonen in het verpleeghuis betekent wonen op een groepswoning met andere mensen met dementie. Als student kunnen we vaak nog hospiteren om te kijken of er een klik is voordat we gaan samenwonen. Als oudere met dementie is er niets te kiezen. Mijn oma verhuisde van alleen in haar appartement naar een plek waar anderen wonen. Zij leeft nu samen met zeven andere mensen met dementie in een gemeenschappelijke huiskamer, gedeeld toilet en badkamer.
Er zijn nog twee huiskamers op dezelfde afdeling waar in totaal nog eens zestien mensen wonen. Het verpleeghuis heeft in totaal zes afdelingen en iedereen heeft vrije toegang tot alle huiskamers met het bijhorende toilet. Kunnen we ons voorstellen dat er constant ‘vreemde mensen’ waar we niet mee samenwonen onze huiskamer binnenkomen wandelen of ons toilet gebruiken?
Emotieregulatie bij dementie
Het brein is grofweg opgedeeld in een onder- en bovenbrein. Het onderbrein, ook wel het emotionele brein, ontwikkelt zich in de eerste vier à vijf levensjaren. Hier worden basale reacties opgeslagen, zoals reflexen en impulsen. In het bovenbrein, dat zich pas later volledig vormt, leren we complexe vaardigheden zoals het beheersen van emoties, doordacht gedrag, en empathie.
Bij dementie verliezen mensen juist die vaardigheden die als laatste zijn aangeleerd. Hierdoor raken impulsen sterker en is het moeilijker emoties onder controle te houden. Deze veranderingen in het brein maken het voor mensen met dementie lastig om situaties goed te interpreteren en beheerst te reageren. Dit verklaart waarom zij vaak heftig reageren op hun omgeving.
Impulsen en agressie bij dementie
En hoe ontstaan dan nu die vechtpartijen in het verpleeghuis? Het verpleeghuis is een plek waar alleen maar mensen met dementie wonen. Wat alle mensen met dementie gemeen hebben is dat de werking van hun hersenen veranderd. Als eerst verdwijnt wat als laatste aangeleerd is. Dus het rekening kunnen houden met anderen, oorzaak en gevolg kunnen koppelen en decorum wat zelfs verdwijnt.
Als naasten of zorgmedewerkers kunnen we geen beroep meer doen op deze vaardigheden bij een persoon met dementie. Dat betekent ook dat het reguleren van de emoties niet meer lukt. Spontaan en impulsief gedrag krijgt steeds meer de overhand. Die impulsen uiten zich naar iets of iemand in de directe omgeving. Gevoelens kunnen niet meer op een beheerste manier worden geuit of situaties kunnen verkeerd begrepen en geïnterpreteerd worden.
Meerdere mensen die hier last van hebben en bij elkaar wonen gaan dan ook vaak ‘aan’ op elkaar. En dat is hoe vechtpartijen in het verpleeghuis ontstaan. Agressief gedrag wordt ook wel onbegrepen gedrag genoemd. Omdat wij niet begrijpen waar die agressie ineens vandaan komt.
Belangrijk om te onthouden is dat de veranderingen in de hersenen ervoor zorgt dat mensen heftiger reageren dan zij in goede gezondheid zouden doen. De persoon doet dit niet bewust; het is een gevolg van de dementie, die ervoor zorgt dat zij situaties niet meer goed kunnen overzien. Als ze zich bedreigd voelen reageren ze hier vaak ongeremder op. Mensen met dementie kunnen minder goed duidelijk maken wat hen dwarszit, wat kan leiden tot irritatie, boosheid en soms zelfs agressief gedrag – iets dat moeilijk en pijnlijk is voor de omgeving.
Vechtpartijen in het verpleeghuis: is er dan geen toezicht?
De allereerste keer dat mijn oma ‘verwondingen’ opliep door een vechtpartij in het verpleeghuis ben ik onwijs geschrokken. Ik was ook heel erg boos erover, het voelde onrechtvaardig. Ze woont op een plek waar ze 24uurszorg bieden, waar intensieve begeleiding onderdeel van is. Waarom is er dan geen toezicht? Hoezo worden de bewoners niet begeleid in hun emoties en gedragingen? Mijn oma is super lief en zorgzaam, die lokt echt geen ruzie uit, dus hoe kan dit dan gebeuren? Dit was wat er door mijn hoofd ging.
De realiteit is dat er zelfs in het verpleeghuis geen 24uur toezicht geboden kan worden en dus ook de plank misslaat als het op intensieve begeleiding aankomt. Simpel voorbeeld: als er vierentwintig bewoners op een afdeling wonen en leven en er staan overdag zes of zeven medewerkers, in de avond vijf medewerkers en in de nacht maar één.
Dan is het niet realistisch te denken dat er constant toezicht of intensieve begeleiding aanwezig kan zijn. Toch was dat wel mijn gedachte toen oma verhuisde naar het verpleeghuis. Omdat wij als familie in de thuissituatie er onvoldoende konden zijn, dachten we dat het verpleeghuis een betere en veiligere plek zou zijn. Dat oma daar wel de nabijheid zou krijgen die ze nodig had.
Verwondingen door vechtpartijen
Die nabijheid heeft oma gekregen.. Alleen niet in een vorm waarvan wij het dachten, oma werd met een rollator doelgericht onderste boven gereden en daar is ze bij gevallen. Oma had een flinke snee in haar voorhoofd die gehecht is. Ze had pijn aan haar heup, want daar was ze opgevallen. Ze kleurde dan ook bont en blauw over haar gehele heup en bovenbeen. Het was echt heel sneu. Ik voelde mij als kleindochter daar ook tekort schieten. Want als we de vorige thuissituatie van oma langer vol hadden weten te houden, dan had ze nu niet in het verpleeghuis gewoond.
Ik schrijf mijn blogs met toestemming van mijn oma. Zij heeft mij gezegd dat ik foto’s van haar mag delen, mits daarop niet te veel blote huid te zien is. Ik heb bewust ervoor gekozen om een plaatje van een bloem op de foto’s te plakken zodat haar privacy geborgd is. Ook heb ik mijn logo aan de foto’s toegevoegd, dit logo staat geregistreerd in het merkenregister (BIOP) waardoor het strafbaar wordt voor derden om deze foto’s te delen. Hiermee kan ik de gevolgen van de valpartij delen zonder dat de privacy van mijn oma geschonden wordt.
Ondanks deze keer de ergste keer is geweest, is het daar niet bij gebleven. We horen vaker dat oma in vechtpartijtjes terecht komt. Dan heeft ze een schop of een klap gekregen. Soms heeft ze blauwe plekken en dan weet ze zelf niet meer hoe ze eraan komt. Vaak staat daar ook niets over gerapporteerd in haar dossier. En oma’s geheugen is niet zo feilloos meer, dus op haar verhalen kunnen we niet altijd vertrouwen.
Agressie in het verpleeghuis
Bij oma’s laatste blauwe plek vertelde ze dat ze was geknepen. Zo zag de blauwe plek er ook uit, hij zat op haar onderarm en je zag een korstje in de vorm van een nagel die in haar huid was gedrukt. Toen ik ging vragen aan de zorgmedewerker of zij misschien wist wat er gebeurd was, volgde er een bijzonder gesprek. De zorgmedewerker gaf aan niets gezien te hebben en het niet gek te vinden dat dit was gebeurd. “Mijn oma bemoeit zich tenslotte met iedereen en duikt overal op af.”
Mijn oma agressief!?
Ik vind het heel confronterend om dit zo te horen. Ik weet dat mijn oma door de dementie fel kan reageren op situaties waar zij iets van vindt, soms op een lelijke, nare en zelfs agressieve manier. Het is een manier waarop ik mijn oma nooit heb gekend. Zo duwt oma behoorlijk ruw mensen ‘haar huis’ weer uit die daar volgens haar niet horen. En als dit mensen zijn die er niet wonen, dan snap ik dat ergens ook weer wel. Hoe raar is het dat iedereen te pas en te onpas jouw veilige huiskamer in mag komen lopen? En waar was die zorgmedewerker om dat moment te begeleiden? Om beide bewoners te helpen met de emotieregulatie? Want in mijn beleving is ‘de zorg’ daar juist voor!
En oma is niet alleen lelijk tegen de mensen die niet op haar huiskamer wonen. Dat is ze ook tegen de mensen die wel bij haar op de huiskamer wonen, ook daar kan ze tegen tekeergaan. Wij als familie lezen er regelmatig over in de rapportages van de zorgmedewerkers. Als andere bewoners hun bord niet leegeten gaat oma schreeuwen dat ze dat wel moeten doen, want eten weggooien is zonde.
En dit kunnen we dan onbegrepen gedrag noemen bij dementie, of zoals in haar rapportage staat: gedragsproblemen. Maar in situaties zoals deze kan de familie een heel waardevolle rol spelen. Want ik, als haar kleindochter, snap wel waar dit gedrag vandaag komt.
Vechtpartijen in het verpleeghuis: Hoe verklaar ik dat?
Mijn opa is de oudste in een gezin van zeven kinderen en hij heeft de tweede wereldoorlog bewust meegemaakt. Hij heeft dagen door Nederland gelopen in de hongerwinter met een lege maag, om bij de boer eten te halen voor dit grote gezin. Zijn vader was opgepakt en mijn opa wist wat honger was. Mijn oma is in 1940 geboren, zij heeft minder bewuste herinneringen aan de oorlog.
Maar in haar huwelijk met mijn opa gingen de pannen op tafel altijd leeg. Als ik mijn bord niet leegat, dan kon ik blijven zitten tot ik dat wel gedaan had. Eten werd niet weggegooid. Ik leerde om minder op te scheppen en bij te nemen als ik dacht nog wat te lusten. Dat was de norm bij mijn opa en oma thuis. Mijn oma woont nu samen met nog zeven andere mensen die andere eetgewoontes hebben. Elke dag wordt mijn oma opnieuw geconfronteerd met hoe het in haar beleving niet hoort.
Zich hierin aanpassen, dat kan ze niet meer door de dementie. Dus er is geen empathie voor het feit dat de ander zijn bord niet leegeet. Ze heeft ook niet meer het vermogen om te verklaren waarom anderen hun bord niet leegeten, waarmee ook het begrip is verdwenen. En oma weet ook niet meer hoe zij zich dan behoort te gedragen door het decorumverlies. Dus gaat ze schreeuwen om haar irritatie en frustratie te uiten. En de andere bewoners met dementie begrijpen dat gedrag van oma weer niet; waarom schreeuw jij tegen mij? Zij voelen zich bedreigd en reageren daar weer op vanuit de eigen impulsen. En zo beginnen vechtpartijen in het verpleeghuis..
Blog Oma vanNoes
Wat leuk dat je mijn blog gevonden hebt! Ik ben met dit blog gestart om meer bewustzijn rondom het leven met dementie te creëren. Voor mijn oma is het belangrijk om haar zelfstandigheid en regie te kunnen behouden. Sinds oma in het verpleeghuis woont lijkt dit een grotere uitdaging te zijn geworden. Voor oma zelf, maar ook voor ons als betrokken familie.
In mijn blogs ga ik in op gebeurtenissen, de bijhorende emoties maar ook wet- en regelgeving. Want hoe is de dementiezorg nu eigenlijk geregeld in Nederland? En waarom doen wij met elkaar wat wij doen? Wil je meer over mij te weten komen? Op deze pagina stel ik mijzelf voor. Meer over mijn redenen om te schrijven en over mijn oma zelf vindt je hier.
Geef een reactie