Privacy in het verpleeghuis

Privacy: de mogelijkheid om in de eigen omgeving helemaal jezelf te zijn. Het is een grondrecht en betekent letterlijk ‘afzondering’. Privacy is het recht dat mensen hebben om zich ongestoord te kunnen terugtrekken. Het recht om met rust gelaten te worden. Inbreuk op privacy ontstaat wanneer je het gevoel krijgt dat anderen zich te veel met jouw leven bemoeien. Ook lawaai, drukte en geuren van anderen kunnen een inbreuk zijn op jouw privacy. Maar het houdt ook in dat mensen zelf kunnen bepalen welke informatie ze willen ontvangen en welke informatie anderen over hen krijgen. Privacy biedt mensen de mogelijkheid om hun identiteit te beschermen en te onderhouden. Het is het recht om
je eigen leven te leiden en je eigen keuzes te maken. Je woning is daar een belangrijk hulpmiddel bij. Daar kun je je immers terugtrekken om er te doen wat je wilt en te zijn
wie je wilt zijn. Maar is er wel sprake van privacy in het verpleeghuis?

Oma’s privacy

In de eerste weken dat ik samen met oma kook op de huiskamer, zie ik haar manier van bewegen in deze nieuwe omgeving. Hierdoor zie ik ook oma’s nieuwe uitdagingen. Een vreemde nieuwe uitdaging zijn de ‘openbare toiletten’ die bij deze nieuwe manier van wonen horen. Ofwel: het gebrek aan een eigen toilet. Niemand bij ons in de familie, laat staan oma zelf, heeft erbij stil gestaan dat je geen eigen toilet hebt. En niet alleen het toilet, ik had niet van tevoren bedacht dat wanneer je naar een verpleeghuis verhuist, je al je sanitair weer moet gaan delen. We maken er maar grapjes over: ‘het houdt je jong oma, je woont weer op kamers’.

Maar oma vindt het niet grappig. Want een eigen toilet en douche betekende ook privacy. Dagelijks je douche en toilet delen met andere mensen die je helemaal niet kent is voor haar een groot gebrek aan privacy in het verpleeghuis. Privacy kan je even missen bij een weekje vakantie. Of wanneer je als student op kamers gaat en er bewust voor kiest om te delen. Maar als een mens met een heel leven achter zich, waarin van alles is opgebouwd, is het inleveren. Keihard inleveren.

Hygiëne op de toiletten

De ouderen waarmee oma nu samenwoont, zijn veel verder in het dementieproces dan oma zelf is. Dat betekent in de dagelijkse praktijk dat het bijhouden van de eigen hygiëne voor deze mensen ook lastiger is geworden. De uitwerking hiervan zie ik terug op de toiletten. En ondanks deze gedeelde toiletten dagelijks schoongemaakt worden gaat het personeel wel naar een apart toilet. Dat zegt dan eigenlijk genoeg over de staat van de toiletten, toch?

We kennen allemaal wel zo’n moment op een vies openbaar toilet: als je moet dan moet je. Stel je dan ook even voor dat er op zo’n toilet geen wc-papier is, dan kan je gaan omdat je moet, of het met wat geluk uitstellen tot je weer thuis bent.

Op de toiletten op oma’s afdeling hangt geen wc-papier, daarmee valt er voor haar niets meer te kiezen. Deze toiletten zonder wc-papier zijn oma’s nieuwe thuis. Dus moet zij vanaf nu altijd op een toilet wat niet van haarzelf is. Het zijn niet alleen de toiletten, het is ook het douchen. De meesten onder ons kennen het wel: het douchen op een camping, met de slippers aan en zich bewust van onbekende mensen aan de andere kant van de douchedeur. Dat is heel anders douchen dan thuis in je eigen badkamer. Maar oma heeft geen eigen badkamer meer, want die moet zij delen met de andere bewoners van haar huiskamer.

Wat ook belangrijk is voor de privacy in het verpleeghuis: een badkamerdeur die op slot kan. Maar dat kan niet bij oma’s gedeelde badkamer. Dus als oma in haar blootje onder de douche staat, kan iedereen binnenkomen. Van bewoners tot personeel. Op deze manier douchen is oma haar nieuwe realiteit. Hoe onveilig voelt dat?

Privacy in het verpleeghuis is de deur op slot kunnen doen

Even terug naar de toiletten. Elke huiskamer heeft in totaal drie toiletten. De huiskamer treed je binnen via een halletje waarin één toilet zit. Naast de deur naar de huiskamer en dit toilet, zit ook een tussendeur. Deze tussendeur sluit de gang met de slaapkamers af. In deze gang zitten twee badkamers, waarvan er één gebruikt wordt als opslag voor de tilliften en rolstoelen. In beide badkamers, waarvan er één op slot kan, is een toilet aanwezig. Er zijn dus in totaal drie toiletten toegankelijk voor oma. Tenminste, als de tussendeur naar het slaapgedeelte niet in het slot zit.

Want die verdomde tussendeur. Dat is ook één van de nieuwe uitdagingen geworden in het leven van oma. Zodra deze deur in het slot valt, is deze niet te openen zonder sleutel. Oma heeft geen sleutel van deze deur. Dat brengt op veel momenten het aantal toiletten van drie terug naar één. Want de tussendeur wordt dichtgedaan door het personeel, zodat de bewoners niet bij elkaar op de slaapkamer kunnen komen. Op die manier wordt voorkomen dat er persoonlijke spullen verdwijnen. Klinkt logisch toch?

Wc papier

Privacy was ook het recht om je ongestoord terug te kunnen trekken. Het is dus onlogisch dat deze vaak dichte tussendeur de toegang tot de enige ‘eigen’ ruimte ontzegt. Oma moet eerst een zorgmedewerker vinden met een sleutel voordat zij naar haar ‘eigen’ kamer toe kan gaan. Dan voelt het toch al snel een stuk minder eigen. Waar oma ook tegenaan loopt, is dat er geen wc papier hangt op de toiletten. Van zorgmedewerkers heb ik begrepen dat bewoners wc papier hamsteren, als in sparen en verzamelen. En ook dat er hele toiletrollen in de toiletpot verdwijnen waardoor het toilet verstopt raakt. Vervelende kwestie. Op zich begrijpelijk dat om deze problemen te voorkomen het toiletpapier dan niet meer opgehangen wordt. Tegelijkertijd een groot probleem omdat er een stuk basis hygiëne wordt weggenomen van bewoners die nog wel dit begrip hebben.

Voor mij is het een ‘de kip en het ei’ kwestie. Want hamsteren de bewoners het toiletpapier omdat er nooit toiletpapier is? Of hamsteren ze het toiletpapier door de dementie en het gedrag wat hieruit voortkomt? Het kan beide uiteraard. En dat de hele toiletrol verdwijnt in het toilet… Is daar nu echt geen oplossing voor? Er zijn toch dichte toiletrolhouders waar de rol alleen uitgehaald kan worden met een sleutel? Of een toiletrol houder die één velletje per keer geeft? Deze toiletrolhouders geven niet het huiselijke gevoel van thuis, maar misschien is dat het punt wel? Dat er geen leuke tegeltjes en een verjaardagskalender hangen in deze klinische toiletten?

Oma gaat hamsteren

Oma spaarde altijd kabouters voor op het toilet, het stond er vol mee op dat kleine kamertje. Maar op haar nieuwe woonplek mag er niet gespaard worden voor op de toiletten. Sparen moet voorkomen worden. De zorg heeft wel een oplossing voor oma, ze krijgt haar eigen wc-rollen. Oma bewaarde deze rollen eerst op haar kamer in het zicht. Maar tot haar kamer heeft of iedereen toegang wanneer de tussendeur open staat, of geen één bewoner toegang (dus ook oma niet) omdat de tussendeur dicht zit. Het is opnieuw een gebrek aan privacy in het verpleeghuis en haar medebewoners gaan er vandoor met de wc-rollen. Met als gevolg dat er overal wc rollen te vinden zijn in oma’s kamer. Tussen haar onderbroeken en sokken, naast de drop-pot in de kast en in de fruitschaal onder op haar tafeltje. Oma begint te hamsteren.

Als oma naar de wc moet gaat ze eerst naar haar slaapkamer om een wc-rol te zoeken. Maar vaak kan dit niet met een dichte tussendeur en zorgmedewerkers die niet beschikbaar zijn. Het is makkelijk om te zeggen: vraag even om een sleutel. Er was een avond waarop ik vijf keer opnieuw gezocht heb naar een zorgmedewerker met een sleutel. Iedere keer als de tussendeur opnieuw dichtviel moest ik op zoek naar een medewerker. Er zijn ook medewerkers op de afdeling zonder sleutels, dit zijn de woonassistentes. Deze ervaren dezelfde onmacht als oma op de momenten dat zo’n sleutel nodig is. Alleen voelen ze niet dezelfde urgentie, dus wordt oma van hot naar her gestuurd in haar zoektocht naar een medewerker met een sleutel. Deze woonassistentes blijven dan zitten waar ze zitten, want zij weten ook niet waar die medewerkers zijn.

Opendeurenbeleid

Zelfs ik voel mij opgesloten, terwijl ik weet dat ik met mijn tag de voordeur uit kan lopen. Ik kan mij bijna niet voorstellen hoe oma zich dan wel niet moet voelen. Zij die daar woont en afhankelijk wordt gemaakt van een zorgmedewerker, omdat er geen tag systeem geplaatst is op die tussendeur. Ik vind het niet passen bij de Wet Zorg en Dwang (WZD). De WZD is ingegaan op 1 januari 2020 en staat onder andere voor een opendeuren beleid.

Het opendeuren beleid is een beleid waarin technologie ondersteunt bij het behoud van eigen regie en het borgen van de veiligheid van mensen met dementie. Oma wordt vooral veel ontzegd in haar eigen regie op dit moment. Het gebrek aan privacy en gevoel van basisveiligheid heeft een grote invloed op haar staat van zijn. Het doet mij zeer om de schouders van mijn oma te zien hangen en aan haar gezichtsuitdrukking te zien dat het ontnemen van zo’n stuk zelfregie haar ongelukkig maakt. Daarbij is het echt niet nodig dat oma geen toegang heeft tot haar eigen slaapkamer. Het is juist wél nodig dat zij deze mogelijkheid heeft, omdat dit haar autonomie vergroot.

Onmacht bij gebrek aan privacy in het verpleeghuis

Ik wil niet meer zien dat oma haar tag, waarmee zij de afdeling op en af kan gaan, voor het slot van de tussendeur houdt. Dit omdat deze deur niet open gaat met de tag. Er moet een gewone sleutel in die zij niet heeft. Oma’s reactie wanneer zij constateert dat zij deze sleutel niet heeft, wil ik niet meer zien. Ook wil ik niet meer zien hoe haar schouders naar beneden zakken en zij haar hoofd laat hangen als ze weer niet zelf naar haar eigen kamer kan.
Ik wil het vooral niet meer zien omdat het niet nodig is. Met de inhuizing van oma is aangegeven dat het tagsysteem nog geplaatst moest worden en dit zo snel mogelijk ging gebeuren. Het is na drie maanden nog steeds niet gebeurd.

Oma heeft inmiddels zelf een oplossing gevonden: zij draagt tegenwoordig overal een linnen tas met zich mee met daarin diverse boekjes en pennen. Ze heeft de wc-rol ook opgenomen in de standaard uitrusting van deze tas. Ondertussen strijd ik verder voor oma’s eigen regie. Na mijn gesprek met een zorgmedewerker hierover stuur ik een mail naar de teamleider over de situatie. Ik vraag of zij het plaatsen van de tags een hogere urgentie wil geven. Nu is het afwachten…

---

Wat leuk dat je mijn blog gevonden hebt! Ik ben met dit blog gestart om meer bewustzijn rondom het leven met dementie te creëren. Voor mijn oma is het belangrijk om haar zelfstandigheid en regie te kunnen behouden. Sinds oma in het verpleeghuis woont lijkt dit een grotere uitdaging te zijn geworden. Voor oma zelf, maar ook voor ons als betrokken familie. In mijn blogs ga ik in op gebeurtenissen, de bijhorende emoties maar ook wet- en regelgeving. Want hoe is de dementiezorg nu eigenlijk geregeld in Nederland? En waarom doen wij met elkaar wat wij doen? Wil je meer over mij te weten komen? Op deze pagina stel ik mijzelf voor. Meer over mijn redenen om te schrijven en over mijn oma zelf vindt je hier.