Mantelzorgen in het verpleeghuis

Dit is echt een aparte tak van sport: mantelzorgen in het verpleeghuis. In de thuissituatie kwam de casemanager langs in oma’s leefomgeving. De thuiszorg voor de medicatie-controle kwam bij oma binnen. De begeleiders kwamen langs om oma te helpen met houvast en structuur in haar dagelijks leven. De huishoudelijke hulp was er om oma’s appartementje schoon te houden. En wij kwamen bij oma thuis op visite, voor de gezelligheid en om een oogje in het zeil te houden.

En dan verhuist oma naar het verpleeghuis. Dan heb je nog wel je mantelzorgen, maar je rol verandert. Want waar beslissen wij nog over? Wat mogen wij regelen? Hoe werkt het hier? Wat wordt er van ons verwacht? Wat mogen wij van het personeel verwachten? Welke gewoontes kan en mag oma behouden? Past oma hier wel in de groep? En past de manier waarop deze groep functioneert wel bij oma? Hoezo eet oma opeens om 17.00 uur? Ze at altijd om 18.00 uur en ze heeft al nooit honger… En waarom lopen medebewoners om 18.00 uur al in speciale pyjama-plukpakken over de gang te schuifelen? Moet oma dan ook al haar pyjama aan? En waarom is er geen wc-papier op de toiletten? Waarom kan oma haar kamer niet op slot doen? En waarom kan oma de tussendeur naar haar slaapkamer niet zelf openmaken? Hoezo mag ze geen sleutel?

Zoveel veranderingen, vragen en structuur die omgegooid wordt. Wij als familie willen het zo vertrouwd mogelijk voor haar houden. Daarom is bij het inhuizen van oma door ons als familie gevraagd of ik als kleindochter met oma mag blijven koken op de woensdagen. Dat doen we dan wel voor de hele huiskamer in plaats van voor ons tweetjes. En dat mocht, gelukkig. Oma en ik konden een stukje van ons bewaren.

Mijn fiasco

Je hebt fiasco’s en je hebt fiasco’s. Dit was zeker een fiasco. Zo kun je zien dat een mooi idee, een goedbedoelde intentie vanuit liefde voor je naaste, totaal verkeerd kan uitpakken. Nu vraag je je vast af: wat is er gebeurd? Nou, ik ging koken met oma op de huiskamer en dat werd een opeenstapeling van teleurstellingen en frustraties..

Allereerst hadden we geen zeggenschap meer over wat er gegeten zou worden. Er werd door een zorgmedewerker boodschappen besteld. Dat betekende dat het elke woensdag een verrassing was wat we gingen koken. Ook kwam het regelmatig voor dat het een gerecht was wat ik nog nooit eerder bereid had. Dan is het maken ervan in een grote hoeveelheid ook een uitdaging. Daardoor werd ons door het systeem ook een stuk regie ontnomen.

Onrust in de huiskamer

De keuken is in een open setting bij de gezamenlijke huiskamer. Dat betekent dat alle geluiden in deze keuken doorklinken naar de huiskamer en de bewoners die hierin verblijven. Dit zijn er in totaal acht, maar er waren ook vaak bewoners van andere huiskamers. Het is vaak erg onrustig in de huiskamer waar oma woont.
Een oorzaak van deze onrust komt doordat deze huiskamer nog geen tagsysteem op de deur heeft. Hierdoor kan elke bewoner van het tehuis deze deur openmaken en dus binnenkomen. De andere twee huiskamers op dezelfde afdeling hebben dit tagsysteem wel. Deze deuren zijn vaak gesloten, zodat de meer onrustige en beweeglijke bewoners buiten deze huiskamers blijven.

Een andere oorzaak van de onrust is dat een aantal mensen die ook bij mijn oma op de huiskamer woont, in een verder gevorderde fase van de dementie zijn. Hierdoor kunnen zij zich verbaal niet meer goed uitdrukken in zinnen, maar uiten zij wel klanken, lijkend op schreeuwen of woorden. Ook zijn er bewoners die vaak om een zuster roepen, waarbij dit zich blijft herhalen tot in den treure. Mijn oma reageert hier dan weer op, door “broeder” terug te gaan roepen. Al met al veel reactie op elkaar. En als er een beweging of geluid is, dan is dat een trigger voor andere bewoners om te komen kijken en daarin mee te gaan. Het is gebeurd dat een dame aan een pan begon te trekken, mijn oma aan deze dame begon te trekken om haar de keuken uit te krijgen en er ondertussen iets overkookte. Dan is het als kleindochter lastig om mijn geduld te bewaren.

Oma en ik hadden samen de grootste moeite om te koken. Wanneer je voor twee personen kookt is het nog wel overzichtelijk. Maar grote pannen vol met onbekende gerechten, in een vreemde keuken waarin alles op mysterieuze wijze kon verdwijnen, waren niet bevorderlijk voor ons plezier.

Mee eten aan tafel

Ik mocht mee eten omdat ik kwam koken. Het samen eten was natuurlijk ook onderdeel van het ritueel wat ik samen met oma had. Al ging dat ook niet altijd goed. Iets simpels als naast elkaar zitten, dat ging niet. Want oma en ik waren druk in de keuken en de rest zat al als wij met het eten kwamen. Of dan waren er acht stukjes vlees besteld en was ik nummer negen.
Ik moet ook eerlijk bekennen dat het best onsmakelijk is om te eten aan een tafel met mensen met dementie. Grenzen vervagen: dus gesmak, open monden, knoeien en kunstgebitten die vol met etensresten afgelikt worden… Ik zag mijn oma er onpasselijk van worden en haar irritatie groeien. En dan de andere bewoners die hulp nodig hebben met het eten. Het klein snijden van het vlees, of waarbij het eten naar de mond gebracht moet worden. Mijn aandacht ging niet alleen naar oma. Ook geloof ik nog steeds niet dat deze situatie zich recht voor mijn ogen afspeelde. De medewerker op de huiskamer kwam naast een persoon zitten om te helpen met het eten en maakte het bekende “hier komt het vliegtuigje” grapje, terwijl de lepel naar de mond gebracht werd. Ik was ontsteld. Staat dit mijn oma te wachten?

De mantelzorgen wegnemen

De gezelligheid van mijn woensdagmomentje met oma verdween en de irritatie groeide. En toen was ik er wel een beetje klaar mee. Het koken was van ons samen en niet van al die mensen die om ons heen liepen te draaien. Ik heb toen een heel mooi moment gehad met een eerlijke zorgmedewerker die open tegen mij durfde te zijn over de situatie. Zij liet mij inzien hoe het koken een deel van de onrust veroorzaakte. Met haar observatie vroeg zij mij welke conclusie ik daar zelf uit kon halen. Zij hielp mij om weer terug te gaan naar de kern. Waarom ben ik ooit samen met oma gaan eten? Waarom wil ik dat graag?

Voor de gezelligheid, voor de aanspraak omdat opa er niet meer is, voor oma. En op een gegeven moment werd het een moetje. En dat moetje heb ik zelf voortgezet in het verpleeghuis, terwijl het daar niets toevoegt. Het brengt mij niets en oma ook niet. Deze medewerker hielp mij om onze behoeften weer in perspectief te zien. Omdat de boodschappen van die week erop al waren besteld, sprak ik af dat ik nog één keer zou komen koken. Toen ik binnenkwam om 16.00 uur was het eten al klaar. Beetje jammer dat ik voor niks kwam, maar het gaf ook ruimte om even met oma te gaan wandelen en er weer een fijn moment van te maken.

Nu haal ik oma elke woensdag op. Dan neem ik haar mee naar mijn huis. Ik geef haar aardappelen om te schillen en groenten om schoon te maken. We koken en eten weer samen. Het mantelzorgen is weer gezellig. Oma ontspant en ik vind het fijn om met haar samen te zijn.

Samen (mantel)zorgen

Samen mantelzorgen: daarbij is een goede samenwerking tussen de zorg en de familie belangrijk. Zo zorgen we er met elkaar voor dat oma het fijn heeft. MantelzorgNL heeft hier 8 tips voor opgesteld.

1. Eén contactpersoon is handig
2. Wees duidelijk over je betrokkenheid
3. Je bent onmisbaar voor je naaste en de zorg
4. Vragen? Ga actief opzoek naar antwoorden
5. Accepteren moeilijk? Praat erover
6. De relatie met je naaste blijft belangrijk
7. Denk na over de regie
8. Deel de zorg

Een aantal van deze tips raakt het voorbeeld van het koken en de onrust. De zorgmedewerker hielp mij om de manier waarop ik betrokken wil zijn bij oma weer helder te krijgen. Ze weet dat ik voor oma onmisbaar ben. Het ging over een stukje acceptatie en behoud van de relatie. Ik ben haar erg dankbaar voor haar eerlijkheid en lef om dat wat er gebeurde bespreekbaar te maken. Ik kan iedere mantelzorger adviseren om het gesprek met de verzorging aan te gaan.

---

Wat leuk dat je mijn blog gevonden hebt! Ik ben met dit blog gestart om meer bewustzijn rondom het leven met dementie te creëren. Voor mijn oma is het belangrijk om haar zelfstandigheid en regie te kunnen behouden. Sinds oma in het verpleeghuis woont lijkt dit een grotere uitdaging te zijn geworden. Voor oma zelf, maar ook voor ons als betrokken familie. In mijn blogs ga ik in op gebeurtenissen, de bijhorende emoties maar ook wet- en regelgeving. Want hoe is de dementiezorg nu eigenlijk geregeld in Nederland? En waarom doen wij met elkaar wat wij doen? Wil je meer over mij te weten komen? Op deze pagina stel ik mijzelf voor. Meer over mijn redenen om te schrijven en over mijn oma zelf vindt je hier.