Kleding en dementie

Kleding en dementie

Kleding en dementie, niet per se een onderwerp wat je snel aan elkaar koppelt. Maar dementie zorgt ervoor dat je de grip kwijtraakt in het dagelijks leven, en dus ook op je kleding. Jij en ik staan er niet zo bij stil hoeveel handelingen het kost om onszelf aan en uit te kleden; het is zo’n automatisme. Voor oma en vele andere mensen met dementie wordt het steeds een grotere uitdaging.

Kledinguitdaging voor oma

Voordat oma in het verpleeghuis ging wonen, liep ze regelmatig dagen in dezelfde kleding. In haar appartement werd op de vaste woensdagavond van mij en oma het neerleggen van setjes kleding na het eten een vaste bezigheid. Ineens mengde ik me in oma’s kledingkast, bepaalde ik met haar wat zij ging dragen die week. Want alleen lukte dat haar niet meer goed.

Kleding in het verpleeghuis

In het verpleeghuis is het niet anders. Ik had verwacht dat ik alles rondom de kleding los kon laten zodra oma in het verpleeghuis ging wonen. Dat de zorgmedewerkers hier aandacht voor zouden hebben. Maar oma loopt nog steeds regelmatig vier tot vijf dagen in dezelfde kleding. Tot ergernis van ons. Wij als familie zouden graag zien dat er meer aandacht voor was, dat oma meer begeleidt wordt in het aan- en uitkleden op de momenten dat ze dit zelf doet. Maar oma voelt zich dan waarschijnlijk betuttelt, want dat aan- en uitkleden kan ze heus wel zelf. Daar wil zij geen toezicht bij. Fysiek kan ze het ook nog zelf, alleen ze onthoudt niet meer wat ze gisteren heeft aangehad, of eergisteren en de dag daarvoor.

Dementie is vergeten..

Het trucje wat ik met oma had op de woensdagavonden, was vier setjes kleding neerleggen en de rest uit het zicht halen. Soms schreven we in haar agenda wanneer ze moest douchen en haar kleding moest wisselen. Als ik oma nu bezoek, hang ik met haar wel eens een nieuw setje kleding op een hangertje in het zicht, voor morgen, zeg ik dan. Als ik haar dan twee of drie dagen daarna weer zie, heeft ze meestal dat setje kleding aan.

Vieze kleding bij dementie

Het is naar om oma aan te treffen in vieze kleding, in muffe kleding of kleding waarvan ik weet dat ze deze al zeker vier dagen aan heeft. Het is een beetje afhankelijk van de situatie hoe ik er op dat moment mee omga. Mijn moeder heeft als tactiek om het te benoemen bij de zorg; dan vraagt ze of ’s avonds met het uitkleden de kleding in de was gedaan kan worden en met oma schone kleding klaargelegd kan worden voor morgen. Maar dit gebeurt niet altijd. Daar zijn verschillende redenen voor: gebrek aan communicatie tussen wisselende diensten, de drukte, invalkrachten, of onverwachte situaties en incidenten. Maar ook de locatie van de wasmand, zetten we die op oma’s kamer in haar zicht of in de badkamer uit haar zicht?

Als oma vlekken op haar kleding heeft, laat ik haar dit meestal zien. Oma wil zelf niet in vieze kleding rondlopen, maar als ik voorstel of we zullen omkleden, dan zit er vaak wel wat weerstand. Van mij kan ze het beter hebben dan van mijn moeder. Op haar kan ze echt kwaad worden. Ik merk aan oma dat ze het samenstellen van een setje kleding niet meer goed overziet, dat het moeilijk is geworden om schone kleding te pakken.

Opruimen en organiseren

Als de kledingkast van oma opengaat, weet ze niet wat ze moet pakken. En dat kan ik me voorstellen, want als je het overzicht niet meer hebt, lukt het ook niet om overzicht in de kast te bewaren. Alle kleding ligt regelmatig door elkaar heen: Het komt door de dementie. Broeken tussen de T-shirts, de hemdjes tussen de truien, de sokken zitten niet meer in elkaar gevouwen maar moeten los bij elkaar gezocht worden. Tel daarbij op dat oma haar vieze kleding opvouwt en terugstopt in haar kledingkast. En ook andere dingen dan kleding verdwijnen in de kledingkast. Het wordt chaos. De chaos in oma’s hoofd is zichtbaar in haar kledingkast.

Geen overzicht in de kledingkast door dementie

Dus ja, één blik op de kledingkast en het is meteen duidelijk dat oma dit alleen niet meer lukt. Door de dementie heeft ze geen overzicht meer in haar kleding. Ik ruim regelmatig haar kledingkast op. Dan haal ik alles eruit, om meteen hetgeen ze verzamelt tussen de kleding vandaan te halen. Denk aan wc-rollen, placemats en knutselwerkjes. Oma heeft ook best wel veel kleding; we hebben al veel weggedaan toen ze ging inhuizen in het verpleeghuis. De zomerkleding hadden we apart gehouden. Echter beginnen de mooie dagen, dus is het tijd voor een wissel. Dat komt mooi uit, we doen dit meteen wanneer we oma van de ene huiskamer naar de andere huiskamer verhuizen.

Samen winkelen met oma

Als we de zomerkleding nog eens kritisch bekijken, kan daarvan nog best wel wat weg. Oma heeft sinds ze dementie heeft behoorlijk gewicht verloren. Van kledingmaat 44/46 is ze terug naar 40/42. Veel kleding floddert om haar heen, broeken zakken van haar kont af. Oma heeft echt nieuwe korte broeken nodig. Het is best een beetje schrijnend, de enige korte broek die er tussen zit is een heus vodje.

Dus ik plan een middagje shoppen met oma op mijn vrije dag. We gaan gezellig ‘het dorp’ in op tweede Pinksterdag. Vroeger, als ik met oma ging shoppen, konden we rustig een hele middag vullen. Of dan begonnen we halverwege de ochtend om tussendoor gezellig te lunchen voor we einde middag weer thuiskwamen. Nu is dit veel te lang en veel te druk voor oma. Ze kan te veel mensen tegelijkertijd om zich heen niet goed meer hebben. Het geeft te veel prikkels en dat brengt onrust. Dus we gaan naar één winkel, met één missie: op zoek naar een korte broek in een groot warenhuis waarvan ik vermoed dat de kans van slagen het hoogst is.

Oma vindt het helemaal leuk. Lekker winkelen, dat is echt een hobby van haar. Ik vind een korte broek voor mezelf, en oma gaat ook helemaal los. De rollator die ze sinds kort gebruikt is echt een uitkomst; alle broeken die ze leuk vindt worden eroverheen gehangen. Oma pakt broeken maat 44, ik wissel ze om voor maat 42. Uiteindelijk, in het pashokje, ren ik opnieuw een rondje om ze weer om te wisselen voor maat 40.

Oma even alleen laten buiten het verpleeghuis..

Ik merk dat ik het spannend vind om oma alleen achter te laten in het pashokje. Wat als ze me gaat zoeken en ik haar kwijtraak? Is dit al een reële angst, vraag ik me af? Ik houd er steeds meer in de gaten waarbij ik echt probeer om oma alle ruimte te laten om het vooral eerst zelf te doen. Ik denk niet dat deze gedachte heel gek is.

Laatst waren we uit eten met familie, en oma moest naar de wc. We hadden zicht vanaf de tafel op de deur van het toilet, dus niemand liep met haar mee. Toen oma het toilet uitkwam, was ze ons kwijt, dan zie je haar in een stressmodus schieten en schichtig en zoekend om zich heen kijken. Wij zaten allemaal zwaaiend aan de tafel, maar oma heeft dan zo’n stress dat ze dwars door ons heen kijkt.

Uiteindelijk stond één van ons op om weer in het gezichtsveld van oma te komen. Dan zie je de herkenning gevolgd door de opluchting bij haar. Dus ja, ik denk dat het een reële angst is maar verwacht niet dat ik haar echt kwijt zal raken in de winkel. Oma blijft meestal wel op de plek rondhangen waar haar laatste aanknopingspunt is. Desondanks haast ik me weer terug naar het pashokje.

Geslaagd met winkelen

Met een wijde, lange zomerse broek, één korte broek voor oma en de korte broek voor mezelf bewegen we ons richting de kassa. Oma staat erop dat ze de korte broek voor mij mag kopen. “Hij is maar een tientje en jij doet zoveel voor mij, dan mag ik je best iets geven,” zegt ze.

Dit vind ik ook zo’n lastig ding. Oma onthoudt namelijk niet meer wat ze weggeeft, dus neem ik meestal niets meer van haar aan. Alleen als alle andere kleinkinderen het ook krijgen. Vroeger gingen we regelmatig winkelen, en dan kreeg ik eigenlijk altijd wel wat van haar. Nu denk ik: het is inderdaad maar een tientje, toe maar dan. Bij de kassa reken ik zelf alle broeken af. Later die dag zal ik een betaalverzoekje naar mijn oom sturen hiervoor. Oma kan niet meer overweg met haar eigen pinpas, dus die heeft ze niet meer zelf in beheer.

Geslaagd met de nieuwe broeken gaan we naar een restaurantje, tijd voor koffie en gebak. De rollator wordt naast oma haar stoel geparkeerd en wel zo dat ze steeds in de tas kan kijken naar wat er gekocht is. Dat doet ze ook regelmatig, en elke keer als ze in de tas kijkt volgt hetzelfde gesprek tussen ons. Oma zegt: “Ik wil zo ook nog even kijken voor een groene broek,” want oma is kleurrijk en heeft nu een zwarte en een beige broek gekocht.

De vrolijke groene broek

Ik vertel haar dat ze een vrolijke groene broek van mijn moeder krijgt als deze over een paar dagen terug is van vakantie. Oma reageert dan verbaasd: “Ohja?” Waarop ik haar een foto laat zien van de broek. “Oh leuk! Is die voor mij?” reageert ze dan, waarop ik bevestigend antwoord: “Als je hem past wel”. “Oh wat leuk” zegt oma opnieuw en dan gaan er een paar minuten voorbij. Oma kijkt weer in de tas met broeken en vertelt opnieuw dat ze wil kijken voor een groene broek. Ik laat haar opnieuw de foto van de groene broek zien en ze reageert net zo enthousiast en verbaasd als de eerste keer. Net als elk dagelijks ding in het leven is ook kleding bij dementie een uitdaging.

Een glimp van de oma zoals ik haar ken

Vermoeiend wel. Lastig ook om ‘gezellig’ te blijven reageren na de derde keer. Ik verander van onderwerp en vraag oma of ze gisteren een gezellige dag heeft gehad. Ik weet dat er niemand bij haar op bezoek is geweest. Omdat mijn ouders op vakantie zijn, hebben we meer voor haar georganiseerd: bezoekjes van kennissen en vrienden, maar ook mijn oom en tante en ikzelf komen vaker langs.

Oma reageert bevestigend, “Ja, ik heb gewandeld.” Ik vraag of ze dit met de dames van haar huiskamer heeft gedaan, en dat blijkt zo te zijn. “De hele dag niets doen is ook niet leuk,” zegt ze. “Maar je hebt een redelijk gevuld programma, toch oma?” vraag ik haar. “Ja, jij doet ook veel met mij. Dat is fijn, want soms weet ik niet wat ik moet doen.”

Zelf kleding kopen wanneer je dementie hebt..

Oma laat zich even van haar kwetsbare kant zien. Het is veelzeggend, en toch vraag ik door naar wat ze bedoelt. Ik wil zo graag begrijpen wat die dementie in haar hoofd aanricht. “Wat voor dingen bedoel je dan?” vraag ik haar. “Nou, zoals nu een broek kopen, dingen die ik alleen niet meer goed kan,” antwoordt ze. Zo’n helder en duidelijk antwoord had ik niet verwacht. Ik zie hier een glimp van de oma die ik ken. Fijn dat ze er weer even is, denk ik dan.

Kleding tips voor mensen met dementie

Het kan best lastig zijn om de zelfstandigheid te behouden wanneer het aankomt op kleding. Hier zijn enkele tips die kunnen helpen:

1. De winter- en zomerkleding: Berg één van de twee, afhankelijk van het seizoen, op! Door dit uit het zicht te halen, kunnen er ook geen vergissingen worden gemaakt.
2. Schaf kleding aan met makkelijke sluitingen: Denk daarbij aan een broek met elastiek of schoenen met klittenbandsluiting. Dit helpt de persoon met dementie om zoveel mogelijk zelfstandig te blijven.
3. Pas de huidige kleding aan: Zorg ervoor dat deze makkelijker aan- en uitgetrokken kan worden. Denk bijvoorbeeld bij broeken aan het vervangen van knopen en ritsen voor klittenband, de knoop kan alsnog op de voorzijde van de broek genaaid worden voor het zicht. Maar ook een sleutelring bevestigen aan een rits van de jas kan ervoor zorgen dat het makkelijker wordt om deze zelf dicht te krijgen.
4. Leg de kleding voor de volgende dag de avond van tevoren klaar: Door alleen de kleding voor de volgende dag in het zicht te plaatsen, wordt de persoon gestimuleerd deze kleding aan te trekken. Je kunt de persoon met dementie ook helpen door de kleding in de volgorde van het aankleden neer te leggen.
5. Overweeg aangepaste kleding: Er bestaat speciale kleding die gericht is op het vergroten van de zelfredzaamheid, het verminderen van de fysieke belasting bij het aankleden, en het verminderen van weerstand en schaamte. ZorgVrij heeft een webshop met aangepaste kleding.

---

Blog Oma vanNoes

Wat leuk dat je mijn blog gevonden hebt! Ik ben met dit blog gestart om meer bewustzijn rondom het leven met dementie te creëren. Voor mijn oma is het belangrijk om haar zelfstandigheid en regie te kunnen behouden. Sinds oma in het verpleeghuis woont lijkt dit een grotere uitdaging te zijn geworden. Voor oma zelf, maar ook voor ons als betrokken familie. In mijn blogs ga ik in op gebeurtenissen, de bijhorende emoties maar ook wet- en regelgeving. Want hoe is de dementiezorg nu eigenlijk geregeld in Nederland? En waarom doen wij met elkaar wat wij doen? Wil je meer over mij te weten komen? Op deze pagina stel ik mijzelf voor. Meer over mijn redenen om te schrijven en over mijn oma zelf vindt je hier.