Gewichtsverlies bij dementie
Gewichtsverlies bij dementie
Gewichtsverlies is bij dementie een reëel risico. De voeding van oma, haar beleving van eten, de maaltijden die ze nuttigt. Het is allemaal veranderd sinds zij Alzheimer heeft. Vorige keer schreef ik dat ik graag eens zelf de gevolgen van dementie zou willen ervaren, om te weten wat er gebeurt in het hoofd van oma. Ik denk dat ik haar veel beter kan begrijpen door het zelf te voelen en mee te maken, ook als het op eten aankomt. Dementie is een onomkeerbaar proces. Het is progressief. Het is een chronische ziekte die steeds ernstiger wordt, en dat is inmiddels ook fysiek te zien aan oma. Oma heeft geleidelijk aan steeds meer gewichtsverlies.
Gewichtsverlies
Mijn zusje is moeder van twee kinderen. Zij stuurde een tijdje geleden onderstaande foto van oma en haar kinderen. Op deze foto is goed te zien wat gewichtsverlies bij dementie inhoud. Links zien we mijn oudste neefje, hij is nu 7 jaar oud. Rechts zien we de jongste, hij is bijna drie jaar oud. Op de foto zijn ze allebei ruim anderhalf jaar oud en tussen de twee foto’s zit zo’n 5 jaar. Het zijn oma’s enige achterkleinkinderen.
Wat ik op beide foto’s zie, is oma’s trots, haar geluk, en dat ze geniet. Wat ik op de linker foto zie met mijn oudste neefje, is mijn oma zoals ik haar herken uit mijn herinneringen. Op de rechter foto met mijn jongste neefje zie ik mijn oma met Alzheimer.
Biomarkers de boosdoener bij gewichtsverlies
Gewichtsverlies bij dementie komt door een toename van eiwitten in de hersenen, zogeheten biomarkers. Het zijn lichaamseigen stofjes die iets zeggen over de processen die spelen in het lichaam met betrekking tot voeding. Toen oma nog ‘zelfstandig’ in haar appartement woonde waren er ook andere factoren die van invloed waren op het gewichtsverlies.
Zo was er het risico dat ze vergat om te eten, omdat er geen toezicht en begeleiding was op haar voedingsinname. Ook het doen van boodschappen werd een te ingewikkelde taak die zij niet meer zelfstandig kon uitvoeren. En dan het bereiden van voeding, of wel het koken van een maaltijd. Daar zijn overzicht- en planningsvaardigheden voor nodig. Met dementie is dat een behoorlijke uitdaging.
Gewichtsverlies bij dementie voorkomen
Het eten van warme maaltijden werd ook een uitdaging voor oma: het werd ongezellig. En dat snap ik wel, wie eet er nou graag alleen? En waarom zou je moeite doen om een hele maaltijd te koken als de eetlust afwezig is door de Alzheimer? Oma zegt vaak dat haar smaak veranderd is. Zoals veel dingen bij dementie steeds kleiner worden is dat ook met haar smaak gebeurd. Ze houdt van zalm, mosselen, spinazie en kippenpoten. Heftige smaken.
Gewichtsverlies wilden we voorkomen. Dus zette we ons ervoor in dat oma bleef eten. Wij losten het op met de caregiver die haar boodschappen samen met haar deed. Ze ging eerst twee, daarna drie en uiteindelijk vier dagen naar de dagbesteding waar ze een warme maaltijd kreeg. En ik kwam elke woensdag bij haar om samen met haar te koken en te eten. Dat begon als gezellig, maar werd een noodzaak: oma kookte helemaal niet meer voor haarzelf.
Woensdagavond: samen eten
Nog elke woensdag eet ik samen met oma. Soms neemt ze drie happen en dan hoeft ze niet meer. Ze heeft geen trek zegt ze dan, of het smaakt niet. Soms eet ze wel, voor mij, omdat ze het vervelend vindt als ik voor niets gekookt heb. Ik kan me niet voorstellen dat je nooit meer trek hebt. Dat je eten niet meer lekker smaakt. Dat het niet meer uitnodigend is om te eten. Oma eet het beste als ze het gezellig vindt, of als ze kan snoepen.
Het contact met oma vind ik lastiger worden. Ook dat wordt kleiner, de woordenschat wordt kleiner. Er zitten geen spontane verhalen meer in oma. Het ‘lekker kletsen’ is er wel vanaf. Het voelt vaak als eraan moeten trekken. Veel energie erin stoppen om er wat uit te krijgen. Ik vind het ontzettend zoeken. Zoeken naar hoe ik ons samenzijn een gezellig moment kan laten zijn voor ons allebei.
Beleving van het eten
De woensdagavonden dat ze bij mij komt eten geef ik er vaak de aardappelen te schillen of de groente om schoon te maken. Dan installeer ik er voor de televisie om naar haar lievelingsserie te kijken, Flikken Maastricht. Daar is ze dol op. Op YouTube staan er een paar afleveringen, die heeft ze nu al een paar keer gezien en toch zegt ze daar nooit iets over. Terwijl oma dan een aflevering kijkt kook ik het eten. Samen bij het fornuis staan lukt niet meer. Daarna eten we samen aan tafel, waarna ze helpt met opruimen. Als laatste spelen we een potje rummikub, zoals ze dat al heel lang gewend is.
Maar ook dat potje rummikub verloopt steeds gekker. Waarom oma altijd heel erg op de regel was van met dertig punten uitkomen, legt ze nu rustig één steen neer en wacht af wat ik met mijn beurt ga doen. Ik heb geen idee wat er dan in haar hoofd gebeurt. Maar omdat ik haar steeds vaker confronteer in het spel met wat niet meer lukt, heb ik laatst kaarten met daarop levensvragen erbij gepakt in plaats van de rummikub.
Dat was een verrassend leuke activiteit. Oma keek er heel serieus bij en moest soms behoorlijk nadenken, maar op alle vragen kwam wel een antwoord. Het mooie aan deze vragen is dat ze gaan over vroeger en dan met name over overtuigingen en gewoonten. Dus hoe ze het gewend is. Er zijn geen gekke of foute antwoorden mogelijk. En de kaarten helpen om weer samen een gesprek te voeren. En soms is zo’n hulpmiddel net wat je nodig hebt om het weer te laten lukken.
Voorkomen gewichtsverlies bij dementie
En zo zijn er ook kleine dingen die kunnen helpen bij het eten en drinken. Denk hierbij aan het serveren van het eten; geuren en geluiden uit de keuken, aangepast bestek en een goede houding. Of het eten zelf; meerdere kleinere maaltijden per dag werken vaak beter dan drie keer een grote maaltijd. Maar ook spelen met smaken, door suiker, honing, saus of appelmoes toe te voegen. Ook voldoende drinken vraagt vaak de nodige aandacht bij mensen met dementie. Tips hiervoor zijn bijvoorbeeld bij elke maaltijd water of sap aanbieden, maar ook tussendoortjes zoals waterijsjes, watermeloen, komkommer en tomaat bevatten veel vocht waardoor iemand ongemerkt meer binnenkrijgt. Alle tips vind je op de website van dementie.nl.
Handreiking eten en drinken voor mensen met dementie in het verpleeghuis
Zorg voor Beter heeft een praktische handreiking op de website staan. Je downloadt hem hier. In deze handreiking wordt uitgelegd wat jij als naaste kan doen om gewichtsverlies tegen te gaan. Maar ook wanneer er sprake is van gewichtstoename, kauw- en slikproblemen, uitdroging en obstipatie of medische voeding is dit een waardevol document! Het legt de oorzaak van de problemen uit en geeft tips over hoe hier het beste mee omgegaan kan worden.
Blog Oma vanNoes
Wat leuk dat je mijn blog gevonden hebt! Ik ben met dit blog gestart om meer bewustzijn rondom het leven met dementie te creëren. Voor mijn oma is het belangrijk om haar zelfstandigheid en regie te kunnen behouden. Sinds oma in het verpleeghuis woont lijkt dit een grotere uitdaging te zijn geworden. Voor oma zelf, maar ook voor ons als betrokken familie. In mijn blogs ga ik in op gebeurtenissen, de bijhorende emoties maar ook wet- en regelgeving. Want hoe is de dementiezorg nu eigenlijk geregeld in Nederland? En waarom doen wij met elkaar wat wij doen? Wil je meer over mij te weten komen? Op deze pagina stel ik mijzelf voor. Meer over mijn redenen om te schrijven en over mijn oma zelf vindt je hier.
Geef een reactie